Relevant en voor iedereen toegankelijk. Zo simpel hoort informatie over medicatie te zijn. Een overvloed aan informatiebronnen anno 2018 heeft niet geleid tot minder fouten in medicijngebruik.

Wij pakken deze trend aan door de focus te verleggen naar eenvoud en eenduidigheid.

Verkeerd gebruik van medicijnen is jaarlijks aanleiding voor meer dan 40.000 ziekenhuisopnamen. Dit zijn ruim 800 volle bussen aan patiënten. Bijna de helft van deze opnamen kan mogelijk worden voorkomen. Van deze slachtoffers ondervinden 1800 langdurige gevolgen. En voor ruim 1200 mensen heeft het incident zelfs een fatale afloop¹

Verkeerd medicijngebruik kost de gemeenschap jaarlijks zo’n 85 miljoen euro.

De oorsprong van deze cijfers is deels goed te verklaren. Begrip van het effect van een therapie op de ziekte motiveert patiënten om verstandig met medicijnen om te gaan2. Maar dergelijke informatie is slecht te halen uit het standaard informatiemateriaal. Dit geldt voor zowel lager- als hogeropgeleiden3. En waarom zou je iedere dag een pil innemen als je niet weet waar het voor dient?

In de media wordt steeds vaker bericht over verkeerd medicijngebruik, waarbij het overlijden van mensen en de kosten op de samenleving veelal benadrukt worden. Anno 2018 zou de verkeerde uitgifte van medicijnen en het foutieve gebruik ervan door patiënten door alle beschikbare informatie (bijvoorbeeld via Internet) moeten afnemen. Helaas blijkt dit niet het geval: er is juist een stijgende lijn waar te nemen.

Om deze waargenomen trend om te keren, zou betere informatie in eenvoudigere vorm beschikbaar moeten zijn. Momenteel is er een grote verscheidenheid in wijze en inhoud van informatie over medicijnen, met name op verpakkingen en in bijsluiters. Eenduidigheid in deze informatie zou voor minder fouten in uitgifte en gebruik kunnen leiden.

Daarom denkt Buro Derk Dumbar dat een verbetering van de informatie- voorziening benodigd is. Door een systeem, bestaande uit pictogrammen, tekst en additionele beeldcomponenten, in te zetten bij informatie en voorlichting van patiënten. Zo’n systeem is te typeren als visuele Meccano, waarbij de specifieke onderdelen gezamenlijk tot één duidelijk geheel gevormd worden. Het systeem van pictogrammen heeft primair tot doel het verduidelijken van (de informatie over) het gebruik van medicijnen.

Door de eenvoudige opzet van het systeem kunnen nieuwe ontwikkelingen in de medische wetenschap en cultuurspecifieke aspecten later moeiteloos worden ingepast door toevoeging van nieuwe pictogrammen, teksten en/ of beeldcomponenten. Daarnaast zijn door het open karakter verschillende variaties te overwegen, waardoor het systeem de mogelijkheid heeft tot internationaal systeem van medische pictogrammen uit te groeien.

Medicatie-instructies worden beter begrepen, onthouden en opgevolgd wanneer ze ondersteund zijn door afbeeldingen4. De reclamewereld is al langer bekend met het “picture superiority effect”: mensen verwerken informatie van afbeeldingen beter dan van woorden. Beeld brengt de aandacht naar belangrijke details en maakt mensen minder afhankelijk van tekstuele informatie. Dit laatste is extra belangrijk voor de grote groep ouderen en de 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland4.

Leiden University- Prof. Jos van de Broek, Drs, Mara van Beusenkom and Mark

Beeldmateriaal wordt op dit moment schaars ingezet en er zit geen lijn in. Vooral medicijnverpakkingen en secundair informatiemateriaal laten een grote verscheidenheid zien in presentatie. Stel je de verwarring voor als iedere gemeente een ander systeem van verkeersborden hanteert. Steeds opnieuw zou je de borden moeten bestuderen om ze te begrijpen. Deze onwaarschijnlijk onhandige situatie is vergelijkbaar met de huidige situatie voor patiëntinstructies.

Herkenbare informatie leidt tot minder kans op fouten in uitgifte- en gebruik van medicijnen. Daarom staan wij voor de ontwikkeling van een gestandaardiseerd beeldsysteem. Deze medische beeldtaal dient als visuele ondersteuning van bestaande informatie over geneesmiddelen voor patiënten. Zie het als een visuele Meccano, waarbij de onderdelen gezamenlijk één duidelijk geheel vormen en kunnen worden gecombineerd om een afbeelding te bouwen.

William Mooiman, Ieva Valule, Derk Dumbar